JOULE 4 JOU: Quest 1. Trend Nieuwe Media

Toen ik tijdens het hoorcollege van Anje Ros twitterde dat ook de trend nieuwe media werd genoemd, ontving ik uit mijn twitternetwerk de reactie 'hoe lang blijven het nog nieuwe media noemen? Dat klopt. Ik heb het ook nooit over nieuwe media maar over sociale media. Voordat ik deze trend ga beschrijven, wil ik wel even weten waar we het nu precies over hebben. Begripsverwarring is snel ontstaan.

Begrip

Een snelle zoekactie op wikipedia ontdek ik dat termen als nieuwe media, digitale media, sociale media, interactieve media nogal door elkaar worden gebruikt.
De term 'nieuwe media' komt uit de mediatheorie en onderzoekt het menselijk gedrag hoe men communiceert via de computer (pc, mobiele telefoon, virtuele werkelijkheid). Thema's als user-generated content, interactie, web2.0 spelen hierbij ook een rol. Deze termen zie je ook terug bij het begrip 'sociale media'.
Kaplan en Haenlein (2010) definiëren sociale media als "een groep internetapplicaties die gebruikmaken van de technologie van Web 2.0 en de creatieve uitwisseling van User Generated Content'. Rubens (2013) beschrijft sociale media als verzamelnaam van internetapplicaties die gericht zijn op interactie, samenwerken, en zelf informatie (zoals teksten, foto’s, video’s) produceren en publiceren.Bij sociale media worden interactie en dialoog als de belangrijkste kenmerken genoemd. Veelal refereren we dan naar sociale netwerken zoals YouTube, Facebook, Twitter, LinkedIn maar ook weblogs en fora.

Mijn voorkeur voor een term gaat uit naar digitale media. YouTube bestaat immers deze maand al 10 jaar, zo nieuw zijn deze media niet meer. Nieuw is wellicht wel het integreren van deze media in het curriculum. Onze voortdurende worsteling met deze vorm van digitaal ontmoeten, het delen van meningen, het gebruik van mobiele apparaten in de klas. De uitdaging die dit heeft voor online kennisdelen, samen in alle openheid nieuwe kennis creëren en verbeteren.

De trend 'nieuwe media' schuurt dicht tegen de trend 'globalisering' aan waarbij volgens het hoorcollege van Anje de kennissamenleving en 21st century skills meer centraal staan. Deze items zijn ook belangrijk voor de trend 'nieuwe media', toch heb ik ze in mijn analyse niet meegenomen, maar wel in een ander blogpost kort benoemd.

trendanalyse hbo

De keuze voor deze trend is vanuit mijn rol als I-adviseur bij Zuyd voor de hand liggend. Mijn core-business is namelijk technology enhanced learning. Zuyd leidt studenten op voor de beroepspraktijk. Technologie verandert de samenleving en daarmee het werkveld. Ook in het onderwijs kunnen we daarom niet om die toenemende digitalisering van de samenleving. De Vereniging Hogescholen erkent de andere eisen die als gevolg van de opkomst van ict door de beroepspraktijk aan afstudeerders worden gesteld. Daarom staat het inspelen op snelle economische en maatschappelijke veranderingen en behoeften centraal in het strategietraject #hbo2025 over de toekomst van het hoger beroepsonderwijs. Op hun website staat te lezen:

Het hbo telt ruim 440.000 studenten. Eenmaal afgestudeerd leveren zij een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse kenniseconomie. Zij worden opgeleid voor een maatschappij die een steeds grotere dynamiek laat zien en die andere eisen aan hun beroepspraktijk stelt. Hogescholen spelen in op die maatschappelijke veranderingen.

Elk jaar publiceert The New Media Consortium en Educause het Horizon Report met trends over de nabije en iets verdere toekomst op het gebied van ict in het hoger onderwijs. Inmiddels zijn er ook versies voor scholen, en zelfs een versie gericht op scholen in Europa. Ten opzichte van de Amerikaanse editie is in Europese scholen meer aandacht voor de rol en digitale competenties van de leerkracht en open online onderwijs.

Voor hoger onderwijs werden in het Horizon Report 2014 voor de korte termijn online, blended, samenwerkend leren en het gebruik van sociale media voor het leren benoemd als keytrends.

Bij elke edities verschuiven trends. De editie van 2015 verschijnt op 11 februari.

Ook Kennisnet heeft in 2014 een trendrapport gepubliceerd waarin de belangrijkste trends voor de komende vijf jaar worden beschreven. 'Datagedreven onderwijs' en 'Do it yourself' zijn als belangrijkste technologietrends in het onderwijs benoemd. Ook in het trendrapport van Kennisnet zie je connectiviteit (dat je met sociale media kunt stimuleren) al richting adoption gaan, net zoals cloudcomputing en het gebruik van eigen devices.

Social learning wordt steeds vaker gebruikt voor het samenwerkend leren in online open netwerken waarbij gebruik gemaakt wordt van sociale media (Rubens,2013). Sociale media biedt mogelijkheden tot samenwerking en participatie die ook gebruikt kunnen worden bij het ondersteunen van diverse modellen van online onderwijs (zie mijn paper over Social Learning). De 'open' beweging (open access, open education (MOOC's), open source, open content) zal ook veel invloed krijgen op het onderwijs. Sharing is education! Met behulp van digitale media wordt het onderwijs toegankelijker, het kan het levenlangleren plaats- en tijdonafhankelijk ondersteunen, maar ook zowel het formele als het informele leren faciliteren op een manier die face-to-face onmogelijk is.

Binnen Zuyd zijn vele opleidingen bezig met een curriculumherzieningstraject waarin ict nadrukkelijk de aandacht krijgt. Het gaat dan om de invloed van ict op het betreffende werkveld, maar ook hoe ict te gebruiken in het onderwijs om samenwerken en actief leren te stimuleren. Voor docenten betekent het inzetten van ict in hun onderwijspraktijk dat er aandacht moet zijn voor digitale didactiek. Want op het moment dat je je onderwijs gaat veranderen of verrijken met ict door bijv. video 'flipped' in te zetten, digitaal portfolio te gebruiken of stemmen in de klas inzet om interactie te bevorderen, voorkennis of visievorming te stimuleren, dan betekent dit wat voor je manier van lesgeven.

Technologie dringt meer en meer door in ons leven. Privé omarmen we digitale media massaal. Het toepassen van ict in het onderwijs werpt vragen op rondom commercialisering van het onderwijs en over privacy issues. Maar ook over wat we nog moeten leren? Is rekenen nog nodig in 2030? schrijven? feiten kennis? spellen? In hoeverre moet het onderwijs studenten opleiden om zich te handhaven in deze digitale samenleving. En wat betekent dit voor docenten? Of zijn wij al een verloren generatie? Betekent dit dat we moeten werken aan een eigentijds curriculum? De Onderwijsraad vind van wel.

tegentrend

Een trend waarin vele de voordelen zien van de digitale revolutie roept onherroepelijk een sterke tegenbeweging op. In hoeverre is deze digitale revolutie schadelijk is voor de ontwikkeling van de kinderen, voor onze samenleving? Manfred Spitzer bepleit in zijn boek "Digitale Dementie" voor zorgvuldig inzetten van computers. Volgens hem veranderen compters en internet ons denken, ons geheugen, onze opmerkzaamheid en ons sociaal gedrag (via wij-leren.nl). Wilfred Rubens blogde gisteren over Gerald Lembke (Duitse hoogleraar en een van de voorlopers van het internet) die waarschuwde voor de risico's van digitalisering. Het leidt tot meer stress en fouten maken. Lembke weerlegde mythes als 1) internet maakt ons effectiever en gelukkiger, 2) kinderen worden van digitaal spelen slimmer en jongeren zijn ict-vaardig. Ook is onlangs het Havas-rapport 'The new dynamics of family' verschenen. Een onderzoek onder 6.767 mannen en vrouwen (18+) in 20 landen (Nederland behoort hier niet bij). 53% van hen is het eens met de stelling dat digitale technologie en internet de jeugd verpesten. Men is bezorgd over privacy en 'oversharing', maar ook dat kinderen de 'natuurlijke wereld' niet meer kennen en dat er te weinig gezamenlijke rusttijd is.Volgens Pedro De Bruyckere moeten we extreme standpunten van zowel voor- als tegenstanders goed duiden.

2030 and beyond

Veranderingen gaan snel. Er zijn ontwikkelingen met wearables en hybrid thinking (nanorobotje in ons brein) die allemaal grote invloed zullen gaan krijgen in de toekomst. Ook voor ons onderwijs en voor het leren. Onderzoek naar het brein gaat door. Gadgets zullen op de markt komen die het leren zullen beïnvloeden. Waar het eindigt?
Moeten we niet gewoon leren om met al die technologische veranderingen om te gaan. Onderwijs en leren gaat uiteindelijk om menselijke interactie, om te prikkelen en nieuwsgierig maken. Wat vinden wij goed onderwijs? Voor nu en in 2030?
Deze vragen intrigeren me, vandaar de keuze voor deze trend. En hebben we als leerteam ook gekozen voor deze trend als thema.